Einar Vaagland skriv eit svar til debattant Silje Schevig og sjefredaktør Danby Choi sine innlegg i Subjekt.
Her skriv han at «joho» og «nehei» ikkje er vitenskapelige argumenter. I svaret seier han «nehei» til vaksinedebatten i avisa, og viser til vitskapelige argument. Korleis komme rundt dette paradokset?
Å ha ei debatt om kva som skal debatteres, har potensiale for ei uendelig regress, idet me debatterar kva som skal debatterast, og kan då debatera om dette skal kunne debatterast, og så videre. Nokre vil setje punktum, og hevdar med det at den endelige fasiten finns. Ein må berre bruke den riktige metoden for å finne den, og henvis til dei riktige folka å spørje – dei som har brukt denne metoden.
Eventuelt kan ein opne opp for fleire synspunkt og hevde at svara fordrar nye spørsmål, og ta til takke med å komme litt nærare svaret kvar gong ein seier «nehei» og «joho». Ein metode treng kanskje uansett ein metode for å komma fram til den riktige metoden, om metoden skal avgjere saka.
Så kva kan me eigentleg håpa på av ei konsensus om korleis ein skal skapa konsensus? Schevig stil spørsmålet.
Vaagland gir oss nokre svar. Dei verkar å være at den vitskapelege metoden og det vitskapelege argument skal skilje ut kva som er legitimt å hevde om vaksinar i dag. Men om dette skal tene som grensvakt i ei offentleg debatt, tenkjer eg kanskje ein då burde gje nokre vitskapelege argument for kva som er vitskapelege argument, først.
I følgje Vaagland si eige rasjonale, måtte han då eksludera seg sjølv frå denne debatten, og overlata den til vitskapsfilosofane. Ikkje at dei heller kan tilby ei konsensus, men dei hadde i det minste fått lov å delta i debatten.
Fysikk og tal reddar liv, ja. Og når det er eit spørsmål om at å få alle med på sama sanning for å gjere dette, er følgeleg eit spørsmål til – og avskrivingar frå etablerte vitskapege teoriear, eit farleg spel. Men om berre dei som har rett skal få debattera, kvifor debattera i det hele? Debattane om kor einige alle er i det som er riktig, har me allereie i dei religiøse bygg. Tida har vist at dette òg blei med forsøket. Det munna jo ut i fleire retningar av same tru.
Vitskapen er ikkje tufta på sikerheit, men tvil. Ei heller meiner eg at eit vitskapeleg engasjementet berre er vitskapsmenn sitt privilegie. Svaret var alltid ein respons på eit spørsmål. Og svaret fordrar alltid fleire spørsmål. Det var slik «grunnleggende fysiske fakta» vart «grunnleggende fysiske fakta». Men klart, det kan væra farleg å motsei dei etablerte sanningar. Det kan nemleg å væra eit spørsmål om makt.
Kven og kva då, skal tilskrivast denne makta? Før presteskapet, no vitskapsmenn? Når kunnskap er eit spørsmål om å luke ut «farlege» usanningar, fornyast gamle ord, som framleis nyttar same sammfunnsfunksjon. Det som før var blasfemi, er no misinformasjon. Det som før var vanntru, er no konspirasjonsteori. Om det er evidensen som skal luka vekk den moderne blasfemi, så bør ein sjå til dei som produser evidensen. Evidensen er nemlig menneskeskapt. Kunnskap er produsert. Det er ikkje å sei at kunnskapen ikkje er påliteleg, men at den er feilbarleg. Og nokon har jo valt kva som skal forskast på. Kunnskap er soleis ikkje nøytral, sjølv med aldri so monge randomisert kontrollerte forsøk.
Kanskje det kan vera ei løysing å skilja på sanning og standpunkt i debattar. Kanskje ein då kan utfolda paradokset om å seie «nehei» til å seie «joho» og «nehei». Spør ein andre om kva som er riktig standpunkt, vil det naturlegvis ikkje være eins eige standpunkt. Og når det kjem til sanning, er det ikkje verda som er sann eller usann, berre påstandar om den. Følgeleg diskuter me no ikkje verkelegheita, men våre eigne påstandar om den. Debatten debatterar debatten. Til kva ende?
Les også: Vi må leve med en viss feilinformasjon i samfunnet
