Mykje blekk og mange gigabytes har alt blitt brukt på å diskutere rivinga av Y-blokka i Regjeringskvartalet i Oslo.
Det er sjølvsagt synd at ei så markant bygning ikkje kan reddast og brukast på nytt, og det er uforståeleg at vi ikkje har betre retningsliner og reguleringar på plass for å verne historisk modernistisk arkitektur.
Likevel må vi òg kunne innrømme at store delar av det eksisterande Regjeringskvartalet var nokså dysfunksjonelle, sett utifrå eit bymiljø-perspektiv. Lenge før terrorangrepa i 2011 har dette vore ein litt død og uhyggeleg del av byen. Spesielt Arne Garborgs plass må ha vore ein av dei mest lugubre plassane i indre by, der det låg halvveges skjult i ein mørk tunnel.
Men slik har det ikkje alltid vore.
Les også: Modernistiske minner utslettes
Plassen som forsvann
Ser ein på gamle bilete frå tida før Y-blokka blei bygt på slutten av 1960-talet, såg ikkje Arne Garborgs plass så ille ut. Dette var da eit lyst, ope byrom med ei fontene, litt gras og tilmed eit par tre.
At denne plassen i ettertid har blitt øydelagt, skuldast i stor grad Erling Viksjø og Y-blokka hans.
No at Y-blokka er forsvunne, kunne det kanskje ha vore ein god idé å tilbakeføre Arne Garborgs plass til sin opphavlege utsjånad. Men det seier seg sjølv at ingen blant utbyggjarane har tenkt den tanken. Alt skal jo byggast ut, alle departementa skal samlast på desse få kvadratkilometer på Hammersborg.
Ingen Subjekt-artikkel kan endre noko ved det.
Les også: Arkitekturen kan ikke løse alle verdens problemer
Riving framfor gjenbruk
Tre markante bygningar omringa Arne Garborgs plass slik han opphaveleg såg ut: Deichmanske bibliotek, Trefoldighetskirken og hovudbrannstasjonen.
Av desse tre, vil det snart berre stå to igjen.
Hovudbrannstasjonen skal nemleg rivast, og erstattast med eit nytt kontorbygg av glas.
Dette er synd, av fleire grunnar.
Først og fremst fordi det hadde vore eit grønt, progressivt val å gjenbruke det eksisterande bygget – som forresten berre er 81 år gamalt – heller enn å rive og bygge noko heilt nytt. Å rive vitnar om ein type urbanisme som høyrer fortida til, prega av eingongsbruk, og er dessutan sløseri av pengar, ressursar og byggematerialar.
Les også: Vannkunsten har mange kvaliteter
Arkitektoniske kvalitetar
Ein annan grunn er at denne bygninga har klare arkitektoniske kvalitetar i seg sjølv, som gjer den verdt å bevare.
Bygninga har ein symmetrisk fasade i varm teglstein, med ei påfallande stripe vindauge i midten, som skaper eit vertikalt og elegant effekt. På gatenivå er naturstein blitt brukt for å skape ein monumental inngang. Og på underetasjen er det ei rekke portar til sjølve brannbilane. I ei utopisk verd kunne desse blitt anvendt til å huse kafear og barar, med store vindauge, og uteservering føre.
Og så finst sjølvsagt det markante branntårnet mot Youngstorget.
Bygninga skriv seg frå same tid og stilepoke som Rådhuset og bygningane ved Fridtjof Nansens plass, og viser eit klart stilistisk slektskap til dei.
Les også: Disse bil bli rådgiver i Riksantikvaren
Vi kan ikkje halde fram slik
Framtidsretta byutvikling skal tenkje gjenbruk så mykje som mogeleg. Renoveringa av kontorbygget KA13 på Tullinløkka viser kor vellukka resultatet kan bli, når ein tar utgangspunkt i det som kan bevarast og brukast om, heller enn å kaste bort og kjøpe nytt.
Eg meiner at brannstasjonen lett kunne ha fått ein ny funksjon i eit nytt Regjeringskvartal, utan altfor store endringar.
Diverre er avgjerda allereie tatt, og vil denne artikkelen ikkje bli meir enn eit mollstemt rekviem.
Men viss vi held fram slik, har vi snart ingen funksjonalistisk eller modernistisk arkitektur igjen i Noregs hovudstad.
Liker du Subjekt? Abonner på Subjekt Pluss!
